Antonowicz A., Antonowicz P., Kaczmarek P., Siciński J., Kryzys i erozja kondycji finansowej: barometr upadłości czy sygnał do restrukturyzacji? Finanse, statystyka i studia przypadków, Wyd. Centrum Myśli Strategicznych, Sopot 2021, s. 1-296.

Oddajemy w ręce Czytelników książkę związaną z szeroko pojętą problematyką restrukturyzacji i upadłości przedsiębiorstw. To z jednej strony bardzo trudne etapy cyklu życia organizacji, z drugiej – towarzyszące naszej przestrzeni życia gospodarczego nieustannie, więc warte uwagi i głębszego zrozumienia. Tak jak człowiek i jego indywidualne życie stanowią pewną składową szerszego ekosystemu relacji, tak przedsiębiorstwa – niezależnie od specyfiki i skali działania – są składnikiem większego, złożonego systemu gospodarczego. Realizacja podstawowej działalności operacyjnej tych jednostek wiąże się zatem z koniecznością nawiązywania relacji zarówno na poziomie mikro- jak i makrootoczenia. Nie jest w zasadzie możliwym funkcjonowanie podmiotu w warunkach próżni ekonomicznej – każda jednostka realizująca cele komercyjne (ale i nie tylko) musi w większym lub mniejszym stopniu zabiegać o zawiązanie relacji w otaczającej ją przestrzeni gospodarczej. Zrozumienie natury procesów zachodzących w wymiarach otoczenia jest ponadto podstawą do zrozumienia m.in. podstaw formułowania strategii organizacji, jak i szerzej – zarządzania podmiotem.

W książce poruszamy zagadnienia związane z wielowymiarowym spojrzeniem na te destrukcyjne (z jednej strony) procesy upadłościowe oraz (ukierunkowane na przeciwdziałanie stricte upadłościom) procesy restrukturyzacyjne. Analizę autorską opieramy z jednej strony na szerokich studiach i krytycznej analizie piśmiennictwa ekonomicznego, z drugiej strony w książce pojawiają się też wnioski wynikające z badań o charakterze indukcyjnym. W szczególności ma to odniesienie do opisu statystycznego kształtowania się zmienności wskaźników analizy finansowej: (1) z jednej strony w okresie 4 lat poprzedzających ogłoszenie upadłości przedsiębiorstw; (2) z drugiej zaś – w okresie 3 lat po ogłoszeniu wszczęcia postępowań restrukturyzacyjnych. W tym względzie mamy nadzieję, że niniejsza pozycja wnosi nowe wartości poznawcze do nurtu badań nad bankructwami, restrukturyzacjami i upadłościami przedsiębiorstw. Badania te zostały bowiem oparte na analizie bardzo dużej zbiorowości przedsiębiorstw. W części poświęconej analizie strukturalnej upadłości i restrukturyzacji przedsiębiorstw bazą do opisu była analiza ponad 75 tys. wpisów w Monitorach Sądowych i Gospodarczych, dająca finalnie podstawę do opisu ponad 2,3 tys. upadłości z lat: 2016–2019 oraz ponad 1,4 tys. restrukturyzacji z tego samego okresu. W części finansowej nasze badania opierają się na analizie wskaźnikowej ponad 1,5 tys. upadłości przedsiębiorstw (367 upadłości przedsiębiorstw z 2019 r.; 414 – z 2018 r.; 400 – z 2017 r.; a także 380 – z 2016 r.). Badania te zostały przedstawione na tle cyklicznie publikowanych wyników analiz sektorowych wskaźników (T. Dudycz, W. Skoczylas) analizy finansowej – publikowanych przez Komisję ds. Analizy Finansowej Rady Naukowej Stowarzyszenia Księgowych w Polsce. Dzięki temu uzyskujemy wartość dodaną w postaci możliwości zestawienia ze sobą wybranych wskaźników w próbie jednostek upadających (w określonych latach poprzedzających niewypłacalność) oraz w przestrzeni przeciętnego kształtowania się tych samych wskaźników w gospodarce narodowej. Analiza tego obszaru na tym się jednak nie kończy. W drugiej części badań wskaźnikowych skupiliśmy się bowiem również na ocenie przebiegu zmienności najważniejszych wskaźników analizy finansowej w odniesieniu do ponad 800 jednostek gospodarczych, względem których w latach 2016–2019 prowadzone były postępowania restrukturyzacyjne. W tym względzie książka stanowi oryginalne zestawienie wyników badań ilościowych prowadzonych zarówno w odniesieniu do jednostek upadłych, jak również podlegających procesom restrukturyzacyjnym. Książkę naszą uzupełniają też analizy studiów przypadków, a także szerokie (cytowane oraz autorskie) komentarze związane z nowymi modelami biznesowymi, paradygmatami i nowym ładem gospodarczym, jakiego jesteśmy świadkami od przynajmniej dwóch dekad i który ma niebagatelny wpływ na konieczność dostosowania się organizacji biznesowych do nowych warunków społeczno-ekonomicznych. W tym miejscu pojawia się oczywiście również kontekst gospodarki COVID-owej i post-COVID-owej. Nawiązujemy do tych treści raczej w dygresjach i na poziomie polemiki z autorami cytowanej literatury. Badania ilościowe z premedytacją jednak zamknęliśmy na roku 2019, gdyż kolejny (2020 r.) daje niestety nieporównywalne statystyki upadłościowe, które bezpośrednio są konsekwencją programów pomocowych, tarcz oraz uwarunkowań korzystania z nich przez przedsiębiorstwa duże oraz MSP.

Rzadko również w książkach z tego obszaru poruszane są zagadnienia związane ze społecznymi konsekwencjami upadłości i/lub restrukturyzacji przedsiębiorstw. Nie mamy intencji wyczerpywać w niniejszej publikacji tej problematyki, ale sygnalnie chcemy podkreślić jej wagę i zabrać głos w tym dyskursie. Stąd w „preambule” do pierwszego rozdziału pragniemy skierować uwagę naszych Czytelników na tę – bynajmniej niezapomnianą, a raczej stale ważną, gdyż obecną w przestrzeni medialnej oraz społecznej – problematykę. Stanowi ona most pomiędzy treścią rozdziału pierwszego i pewnego rodzaju „przygotowaniem” Czytelnika do naszej perspektywy zmian społecznych, jakie dokonują się w przestrzeni otaczającej gospodarki, i które sygnalnie wskazujemy w treści rozdziału pierwszego. Życzymy dobrej lektury i liczymy bardzo, że sprowokuje ona ożywioną dyskusję na tematy bezpośrednio przez nas poruszane w książce.

Alicja Antonowicz, Paweł Antonowicz, Patryk Kaczmarek, Jędrzej Sicińsk

Powyższa publikacja udostępniana jest w formule otwartej (open access), z możliwością jej pobrania (PDF) oraz cytowania (ze wskazaniem źródła bibliograficznego). W przypadku pytań do autora proszę o kontakt: pawel.antonowicz@ug.edu.pl